Leurse Haven

Een van de mooie, fotogenieke, plekjes van Etten-Leur is het gebied De Leurse Haven. Het water dat door deze locatie stroomt, de Leurse Vaart, is een waterloop van 5,5 km lengte die van de zwaaikom in Leur naar de Mark loopt.

Oorspronkelijk was de Leurse Vaart een turfvaart, waarlangs de turf, wat sinds ongeveer 1200 in dit gebied gewonnen werd, naar elders kon worden vervoerd.

De Mark vormde destijds een grote meander; eerst zuidwaarts via de tegenwoordige Halse Vliet, dan nabij de huidige molen weer naar het noordwesten en ten zuiden van Zevenbergen weer naar het westen in een bedding die ook tegenwoordig nog in grote lijnen bestaat. Na de Sint-Elisabethsvloed brak de Mark door deze meander heen en ging geheel in westelijke richting stromen. Het stuk Mark van de Leurse Vaart tot aan de huidige Markbedding bij Zevenbergen wordt sindsdien ook Leurse Vaart genoemd.

In 1507 werd de Zwartenbergse Polder ingedijkt. Deze polder omvatte het gebied dat ingesloten werd door de huidige Markbedding, de Leurse Vaart en de Halse Vliet. Dit gebeurde op last van Engelbrecht van Etten, die de rechten daartoe kocht van Hendrik III van Nassau en de Abdij van Thorn.

Tot 1710 was het getijdeverschil in de Leurse Haven nog te merken. In dat jaar kwam er een sluis bij de uitmonding op de Mark. In 1721 werd de voorganger van de huidige Zwartenbergse Molen gebouwd, welke in 1888 afbrandde en door de huidige molen werd vervangen. Deze poldermolen sloeg water uit de Zwartenbergse Polder uit in de Leurse Haven.

De Leurse Haven heeft ervoor gezorgd dat er in Leur behoorlijk wat industrie kwam. Zo was o.a. Zeepfabriek "De Ster" (tegenwoordig Restaurant Het Havenhuis) in Leur gevestigd. Het haventje in Leur zelf werd in 1999 gerenoveerd en opnieuw voorzien van een zwaaikom, zodat boten met een bepaalde diepgang konden keren en de Leurse Haven door de pleziervaart kon worden gebruikt. Langs het haventje kwamen deels nieuwe gebouwen. Samen vormen zij een fraai havenfront. Onderdeel van dit havenfront vormt onder andere korenmolen De Lelie. Samen met het Slickbruggetje vormt dit een pittoresk en dus veel gefotografeerd plaatje.

Meer in de richting van Paviljoen De Turfvaart ligt de Coen de Koningbrug (vernoemd naar oud-inwoner, oud-wereldkampioen schaatsen en tweevoudig winnaar van de Elfstedentocht, Coen de Koning) en een mooie kleine jachthaven. Achter het paviljoen bevindt zich de Westpolderplas, waar in het seizoen heerlijk gezwommen kan worden. Nog een stukje verderop langs de Leurse Vaart pronkt de Zwartenbergse molen.

In juni vinden langs de Leurse Haven  de jaarlijkse Leurse Havenfeesten plaats, een vierdaags evenement sinds 1990 met onder andere een grote jaarmarkt op de zondag.